Introductie
In september 1997 ontvingen de eerste medisch specialisten na een tweejarige opleiding hun officiële aantekening in het aandachtsgebied intensive care. Daarvoor waren ruim 400 medisch specialisten retrograad erkend in het aandachtsgebied intensive care geneeskunde.
Opleiding
De intensivist is verantwoordelijk voor het medisch zorgproces van de vitaal bedreigde patiënt en de medische zorg na een grote chirurgische ingreep. Je kunt voor de IC kiezen vanuit verschillende medische specialismen: anesthesie, interne geneeskunde, chirurgie, cardiologie, longgeneeskunde, neurochirurgie en neurologie.
De opleiding tot intensivist duurt 2 jaar, waarbij het mogelijk is om korting te krijgen op deze periode op basis van eerdere opleidingstijd in een van de negen IC opleidingscentra. Dit komt voor bijvoorbeeld anesthesisten vaak neer op een jaar IC opleiding na de anesthesie opleiding, omdat daarin reeds een jaar is voldaan.
Landelijk opleidingsplan
Landelijk geldt het competentie gerichte programma van de Europese Intensive Care Vereniging (CoBATRICE) als de leidraad. Aan de hand hiervan is in 2013 een landelijk opleidingsplan vastgesteld. In dit plan worden alle thema's beschreven die de intensivist in opleiding zich eigen moet maken. In 2021 is het landelijke opleidingsplan herzien en zijn de EPA’s (Entrusted Professional Activity’s) toegevoegd. Daarnaast is er in de opleiding aandacht voor belangrijke competenties zoals samenwerken, organisatie, wetenschap, maatschappelijk handelen en professionaliteit. Het theoretisch programma ligt verankert in het landelijke GIC onderwijs. Jaarlijks worden er 5 landelijke en 4 regionale opleidingsdagen georganiseerd.
Aanmelden opleiding
Als je interesse hebt voor de opleiding in het aandachtsgebied Intensive Care geneeskunde, kun je contact opnemen met de IC-opleider van één van de negen opleidingsklinieken.
Informatie over de lokale invulling van de opleiding ontvang je t.z.t. van je IC-opleider. Bij aanvang van de opleiding moet binnen 4 maanden na start van de IC-opleiding een opleidingsschema worden ingediend bij de GIC ter goedkeuring. Het aanmeldingsformulier kun je downloaden op de GIC website, dan weet je zeker dat je over de laatste versie beschikt.
In het buitenland opgeleide intensivisten
Intensive care geneeskunde is in Nederland geen medisch specialisme maar een aandachtsgebied (aantekening) van diverse specialismen. Als je jouw in het buitenland genoten IC-opleiding in Nederland wilt laten erkennen kun je een beoordelingsformulier aanvragen bij het secretariaat van de GIC. De GIC beoordeelt vervolgens of deze buitenlandse IC-opleiding voldoet aan de Nederlandse opleidingseisen. Deze beoordeling heet Procedure Erkenning in het Buitenland Opgeleide Intensivisten (PERBOI).
Wat is de GIC?
De kracht van de intensive care geneeskunde is het multidisciplinaire karakter. Om die reden is in 1992 door de verenigingen van de basisspecialismen, de Gemeenschappelijke Intensivisten Commissie (GIC) opgericht. De GIC houdt zich binnen de doelstellingen van de verenigingen bezig met de ontwikkelingen in het aandachtsgebied intensive care.
EDIC I
Het EDIC examen maakt deel uit van The European Diploma in Intensive Care Medicine (EDIC). Dit is een diploma van de Europese intensivistenvereniging (ESICM). Het examen voor dit diploma bestaat uit 2 onderdelen: Deel I - het schriftelijk examen en deel II - het mondelinge/ clinical-case examen.
Deel I is een multiple choice examen van 100 vragen in het Engels, en beslaat het complete spectrum van de intensive care geneeskunde.
Het EDIC I examen is een verplichte toets voor alle intensivisten-i.o. in Nederland. Deze toets wordt gemaakt aan het einde van de opleiding tot intensivist en kan eenmaal per jaar worden afgelegd. Voor de corona tijd werd dit examen in verschillende steden in Europa en daarbuiten afgelegd, vooraf aan het ESICM congres. Door de huidige pandemie is het examen nu digitaal geworden. Wanneer het einde van jouw fellowship nadert, houd deze site dan goed in de gaten voor de data en organisatorische zaken.
Voorbereiding
Ter voorbereiding van het EDIC I examen bestaan er verschillende mogelijkheden. Sterk aanbevolen wordt om alle PACT modules van het ESICM te bestuderen. Daarnaast bestaan er oefenboekjes met vragen gebaseerd op de EDIC 1 vragen. De CoBaTrICE website en de ESICM richtlijnen kunnen eveneens ter voorbereiding worden gebruikt.
Voorbereidingscursussen worden aangeboden door de ESICM (EDIC Part I Refresher Course) en de NVIC. De NVIC voorbereidingsdag wordt jaarlijks georganiseerd voorafgaand aan de intensivistendagen. Tijdens deze dag worden de belangrijkste onderwerpen besproken met de nadruk op het type vraagstelling tijdens het examen.
In geval van het niet halen van examen
Als je het EDIC I niet gehaald hebt, kun je het schriftelijke examen op zijn vroegst 1 jaar later opnieuw maken. Als alternatief kan een verzoek tot mondeling herexamen worden ingediend. Aanmelden voor het mondelinge herexamen kan door een mailbericht te sturen aan het secretariaat van de GIC. Dit verzoek moet vergezeld gaan van de examenuitslag van het EDIC-1.
Het GIC-secretariaat maakt dan een afspraak voor een mondeling herexamen in een van de negen opleidingsklinieken (niet de eigen kliniek). Dit herexamen wordt binnen 2 maanden na ontvangst van het verzoek ingepland. De kosten voor het herexamen bedragen € 475.
Het herexamen vindt plaats met twee bevoegde examinatoren (een IC-opleider of plaatsvervangend IC-opleider en een intensivist uit het opleidingsteam) en duurt 1 uur. De focus van het mondeling herexamen zal liggen op de onderdelen van het EDIC-1 examen waarop de fellow een onvoldoende heeft behaald en bestaat uit multiple choice vragen en/of casuïstiek.
Een positieve uitkomst van het herexamen geeft recht op registratie in het aandachtsgebied Intensive Care geneeskunde in Nederland, mits aan de overige registratie-eisen is voldaan. Een positieve uitkomst van het herexamen kan echter niet gelijkgesteld worden aan het behalen van het EDIC-1 examen, oftewel geeft niet het recht te participeren aan EDIC-2 examen om het Europese diploma intensive care te behalen.
Inschrijven
Inschrijving voor het EDIC I examen gebeurt centraal via het GIC secretariaat.
De inschrijfmodule kun je vinden op de website van de GIC.
EDIC II
Om het Europees IC diploma te halen moet je zowel het EDIC I als het EDIC II examen hebben gehaald. Om in Nederland je registratie als intensivist aan te vragen is alleen het EDIC I verplicht. Dit maakt het EDIC II een facultatief maar waardevol examen. Je kunt alleen aan het EDIC II deelnemen als je het EDIC I examen hebt behaald.
Dit examen bestaat uit zes skill stations, waarvan drie scenario’s en drie computerstations. Er is kennis over de gehele intensive care geneeskunde nodig. Daarnaast wordt er van kandidaten verwacht kennis te hebben van pediatrie, orgaandonaties en orgaantransplantaties op de intensive care. De inhoud wordt vormgegeven aan de hand van de competentielijst van de CoBaTrICE syllabus.
Dit examen is in het Engels en vindt simultaan plaats in 6-10 plaatsen verspreid over Europa. Op iedere locatie kunnen 36 kandidaten terecht. Maximaal 3 pogingen voor deelname aan het EDIC II examen is toegestaan.
Meer informatie over EDIC II vind je op de ESICM website.
Portfolio, EPA's en CoBaTrICE
Portfolio
Tijdens de opleiding tot intensivist is het verplicht een portfolio bij te houden. Voor het bijhouden van een portfolio waren verschillende systemen in gebruik, vanaf medio 2023 gaan alle IC opleidingsziekenhuizen over naar het Reconcept portfolio. In het portfolio kunnen formulieren voor de KPB, OSATS, CAT/CAL etc. worden bijgehouden. Aan de hand van het gehele portfolio worden voortgangsgesprekken gevoerd.
Onderdelen die in het portfolio moeten worden geregistreerd:
- Korte Praktijk Beoordeling (KPB). Met een KPB wordt feedback gegeven op het functioneren van de Fellow in klinische setting. Per KPB worden er 2-3 competenties beoordeeld
- Objective Structured Assessment of Technical Skills (OSATS). De OSATS is een toetsinstrument om technische vaardigheden te beoordelen zoals bijvoorbeeld het plaatsen van centrale lijnen of intuberen
- Critical Appraisal of Topic (CAT), waarbij een zoekvraag met EBM technieken is beantwoord
- De voortgangsgesprekken met de opleider
EPA's
Staat voor "Entrusted Professional Activity". Dit zijn dagelijkse activiteiten die een intensivist moet beheersen in de dagelijkse praktijk. Een EPA bestaat uit meerdere Canmeds competenties, zoals bijvoorbeeld medische kennis, communicatie, organisatie die samen leiden tot het behalen van een behandeldoel. Hierbij worden vijf supervisie niveau's onderscheiden. Dit leidt tot individualisatie van het leerproces.
Hier vind je een lijst van de 15 EPA's zoals die gedefinieerd werden door de EPA werkgroep in mei 2017.
CoBaTrICE
Staat voor "International Competency Based Training programme in Intensive Care Medicine for Europe and other world regions". Dit is een onderwijsprogramma ontwikkeld door de ESICM.
Zoals daar op de website staat:
"CoBaTrICE includes:
- A syllabus with detailed descriptions of competencies (i.e. the minimum standard of knowledge, skills and attitudes) required for a doctor to be identified as a specialist in intensive care medicine
- A proposal of standards for postgraduate training and training programmes in ICM
- The basic principles of workplace based assessment
- A first draft of a web-based portfolio"
Fellow onderwijs
Het theoretisch programma ligt verankert in het landelijke GIC onderwijs. Jaarlijks worden er 5 landelijke en 4 regionale opleidingsdagen georganiseerd. Meer informatie hierover vind je op de GIC-website.
GIC-onderwijs is terug te kijken via de NVIC-website (inloggen noodzakelijk).
Opleidingsetalage
Via de GIC-website kom je bij de opleidingsetalage.
Registratie-eisen
Voor meer informatie over de registratie-eisen voor een intensivist kun te terecht op de GIC-website.